Nüfus Kanundaki Düzenlemeler
Doğum Bildirim Süresi ve Yükümlülükler
- Türkiye İçinde: Sağ olarak doğan her çocuk, doğumdan itibaren 30 gün içinde Türkiye’deki nüfus müdürlüğüne bildirilmelidir.
- Yurt Dışında: Yurt dışında doğan çocuklar, 60 gün içinde dış temsilciliğe bildirilmelidir.
- Sağlık Kuruluşlarında Doğum: Doğumun sağlık kuruluşunda veya sağlık personeli nezaretinde olması durumunda, ilgili sağlık birimi doğumu 5 iş günü içinde nüfus müdürlüğüne bildirir. Bu bildirimde, doğumu gerçekleştiren sağlık kuruluşundan alınan rapor veya resmi belge ile doğum tescil isteğini belirten bir form yer alır.
- Sağlık Personeli Nezaretinde Olmayan Doğum: Bu tür doğumlar, gebelik sırasında anneyi takip eden doktor ya da sağlık personelince düzenlenen raporla bildirilir.
- Sözlü Beyanla Bildirim: Sağlık personelinin takibi dışında doğan çocuklar için nüfus müdürlüğüne sözlü beyan yapılır. Bu beyanın doğruluğu, mülki idare amirinin emri ile aile hekimlerince araştırılır.
Ad Koyma:
Çocuğun adı, üç adı geçmemek üzere ve kısaltma yapılmadan yazılır. Doğum ve gebelik raporu ile doğumun bildirilmesi ve doğum tutanağının düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir.
Yurt dışında doğum bildiriminde, resmi belge veya rapor ile çocuğa konulan adın belirtildiği dilekçe, ana ve babanın kimlik bilgileriyle birlikte dış temsilciliğe verilir. Bizzat yapılamıyorsa, belgeler postayla gönderilebilir.
Örnek: Bir çocuk Amerika’da doğdu ve doğum belgesi ile adının belirtildiği dilekçe, ana ve babanın kimlik bilgileriyle birlikte Türk konsolosluğuna gönderildi.
- Ölü Doğan Çocuklar: Ölü doğan çocuklar aile kütüğüne yazılmaz. Aynı doğumda birden fazla çocuk doğarsa, bunlar doğuş sırasıyla yazılır.
Süresi İçinde Bildirilmeyen Doğumlar
- Altı Yaşından Küçük Çocuklar: Süresi içinde bildirilmeyen doğumlar için altı yaşını bitirmemiş çocukların doğum tarihi beyana dayalı olarak belirlenir. Altı yaşını doldurmuş çocuklar için ise, nüfus müdürlüğüne getirilerek resmi sağlık kuruluşunca yaşının tespit edilmesi sağlanır. Resmi belge varsa yaş tespitine gerek kalmaz.
Nüfus Müdürlüklerinin Yetkileri
Bildirim Yapılmaması Durumunda: Nüfus müdürlükleri, süresi içinde bildirilmemiş çocuklar veya erginlerin bilgilerini almak için ilgili kişileri otuz gün içinde beyana davet edebilir. Süre içinde bildirim yapılmazsa, mülki idare amiri ve kolluk kuvvetleri tarafından zorla getirilme işlemi yapılabilir.
Bildirimle Yükümlü Diğer Görevliler
- Kuruluş ve Kişiler: Yetiştirme yurtları, bakım evleri gibi kuruluşlar; barındırdıkları çocukların kimliklerini kontrol etmek ve kayıtlı olmayanları nüfus müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdürler.
- Kolluk Görevlileri: Kimliklerini ispat edemeyenlerle nüfusta kayıtlı olmayan kişileri belirleyip, gerekli işlemleri yaparak evrakı nüfus müdürlüğüne bildirirler.
- Okul Müdürleri: Okula kayıt için başvuran çocuklardan nüfusta kayıtlı olmayanları, kimlik bilgileriyle birlikte nüfus müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdürler.
- Kamu veya Özel Kurumlar: İş verecekleri kişilerden kimlik kartı istemekle ve nüfusta kayıtlı olmadıkları tespit edilen kişilerin bilgilerini nüfus müdürlüklerine bildirmekle yükümlüdürler.
Bulunmuş Çocuklar ve Zihinsel Engelli Kişiler
- Bulunmuş Çocuklar: Yaşının küçüklüğü nedeniyle kendini ifade edemeyen çocukların nüfus kütüğüne kaydedilmesi, kolluk görevlileri veya ilgili kurumların raporları veya beyanlarına dayanılarak yapılır.
- Zihinsel Engelli Bireyler: Onsekiz yaşından büyük zihinsel engelli kişilerin nüfus kütüğüne kaydedilmesi için mahkemece tayin edilen kayyımlar bildirimde bulunmak zorundadır. Bildirim, sağlık kurulu raporu ile yapılmalıdır.
Türk Vatandaşlığını Kazananlar
- Vatandaşlık Kazanımı: Türk vatandaşlığını kazanan kişiler, yetkili makam veya kurulların kararı üzerine düzenlenecek formlara uygun olarak aile kütüğüne tescil edilirler.
Ölüm ve Gaiplik Bildirmi
Ölüm Bildirim Süresi:
-
- Şehir ve Kasabalarda: Ölüm olayını, defin ruhsatı vermeye yetkili yetkililer bildirmelidir.
- Köylerde: Resmî tabip veya sağlık kuruluşu yetkilileri, yoksa köy muhtarları.
- Sağlık Kurumlarında: Hastane ve bakım evi gibi sağlık kurumları tarafından kurum amirlikleri.
- Askeri Birliklerde: Tabipler veya kıta komutanlıklarınca görevlendirilenler ve askerlik şubeleri.
- Doğal Afetlerde: Mülki idare amirlerince görevlendirilen memurlar.
- Adli Olaylarda ve Kazalarda: Cumhuriyet savcılıkları.
Geç Bildirim: Kanuni süre geçtikten sonra ölümlere ait tutanaklar, resmi sağlık kurumları kayıtlarına veya diğer resmi belgelere dayanarak kabul edilir ve işleme alınır.
- Bildirim Yeri:
Yurt İçinde: Ölüm nerede meydana gelmişse o yerin nüfus müdürlüğüne bildirilir.
Yurt Dışında: Dış temsilciliklere bildirilmelidir.
- Kayıtsız Ölüm: Eğer ölen kişinin kaydı yoksa, Türk vatandaşlığı ve ailesi tespit edildikten sonra doğum tutanağı düzenlenir ve aile kütüğüne önce doğum, sonra ölüm olayı işlenir.
Örnek: Bir kişinin ölüm kaydı bulunmuyorsa, önce doğum bilgileri tespit edilip kaydedilir, ardından ölüm bilgileri eklenir.
ÖLÜM KARİNESİ
Kesin Ölüm Durumları: Bir kişinin ölümü kesin olarak beklenen durumlar içinde kaybolması durumunda, cesedi bulunmasa bile mülki idare amirinin emriyle ölüm tutanağı düzenlenir.
Başvuru ve Belgeler: Ölüm karinesi için kişinin alt veya üst soyundan biri, kardeşleri ya da mirasçıları dilekçe ile başvurmalı veya yetkili makamlar durumu resmî yazı ile bildirmelidir.
Soruşturma ve İşlem: Dilekçe ve belgeler ile nüfus müdürlüğünce yapılan soruşturma sonucu olayın doğruluğu ve kişinin olay yerinde bulunduğu kanıtlanırsa, mülki idare amirinin emriyle ölüm kaydı düşülür.
Ölü Olduğu Halde Sağ Gözükenler
- Ölüm Tutanakları: Ölmüş olduğu halde sağ görülen kişilere ait ölüm tutanakları, ölüm olayını gösterir belgelerle başvurulduğunda düzenlenir. Belge ibraz edilemezse, nüfus müdürlüğü doğruluğu araştırır.
- Merkezi Veri Tabanı Kontrolü: Uzun süre işlem görmeyen ve yaş itibarıyla ölü olması muhtemel kişiler tespit edilir ve kolluk kuvvetleri tarafından araştırılır. Ölü oldukları tespit edilenlerin ölümleri tescil edilir.
Gaiplik İşlemi
- Gaiplik Kararları: Mahkemeler tarafından verilen gaiplik kararları, on gün içinde ilgili nüfus müdürlüğüne bildirilir ve aile kütüklerine tescil edilir.
Örnek: Bir kişi mahkeme kararıyla gaip ilan edildiğinde, karar on gün içinde nüfus müdürlüğüne bildirilir ve kayıt güncellenir.
Kayıt Düzeltmeleri
1. Nüfus Kaydının Düzeltilmesine İlişkin Esaslar
Kesinleşmiş mahkeme kararı olmadan nüfus kayıtları düzeltilemez ve kayıtların anlamını değiştirecek şerhler konulamaz.
Aile kütüklerine tescil sırasında yapılan maddi hatalar, nüfus müdürlüğü tarafından düzeltilir, ancak bu düzeltilmeler dayanak belgelerine uygun olmalıdır.
Örnek: Eğer bir kişinin doğum tarihi yanlışlıkla kayıt edilirse, mahkeme kararı olmadan bu tarih düzeltilmez. Ancak, doğum tarihi eksik yazılmışsa ve bu hata belgelerle kanıtlanabiliyorsa, nüfus müdürlüğü bu hatayı düzeltebilir.
Nüfus Davaları
- Kayıt Düzeltme Davaları:
Nüfus Davaları: Kayıt düzeltme talepleri, düzeltme isteyen kişiler ve ilgili resmi dairenin göstereceği lüzum üzerine, Cumhuriyet savcıları tarafından yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerin asliye hukuk mahkemesinde açılır. Nüfus müdürü veya görevlendireceği nüfus memuru huzurunda görülür ve karara bağlanır.
Haklı Sebepler: Haklı sebeplerle düzeltme yapılması istenebilir. Örneğin, ad değişikliği yapıldığında, nüfus müdürlüğü kişinin çocuklarının ve eşinin kayıtlarını da günceller.
Tespit Davaları: Kayıt iptali veya düzeltilmesi için açılan davalar, mevcut durumu kanıtlayan bir delil sağlar.
Örnek: Bir kişinin soyadı yanlış yazılmışsa, mahkeme kararı ile bu hata düzeltilir ve bu düzeltme, kişinin çocuklarının ve eşinin kayıtlarına da yansıtılır.
Başkasına Ait Kayıtlar: Başkasına ait kayıtları kullandıkları tespit edilen kişilerin başvuruları, Bakanlık tarafından incelenir ve sonuçlandırılır.
Genel Müdürlük ve nüfus müdürlükleri, mahkeme kararları hakkında her türlü kanun yoluna başvurabilirler.
- Tarihlerde Düzeltme ve Tamamlama
Tarih Çevirme: Hicri veya Rumi tarihler miladi yıla çevrilir ve eksik doğum tarihlerinin tamamlanması sağlanır.
Doğum Tarihleri: Doğum yılı belirtilmiş ama gün ve ay eksikse, yaş hesaplaması için yılın Temmuz ayının birinci günü temel alınır. Ay ve gün belirtilmemişse, ayın birinci günü temel alınır.
- Nüfus Kaydının İptali
Usulüne göre düzenlenmemiş belgelerle yapılan nüfus kayıtları mahkeme kararıyla iptal edilir. Aynı şekilde, nüfus kütüğüne düşülen şerhler ve açıklamalar da iptal edilebilir.
Adres Kayıt Sistemi
Bakanlık, yerleşim yeri adresi ve diğer adres bilgilerini tutma politikasını oluşturur, geliştirir, yaygınlaştırır ve adres bilgilerini paylaşır. Ayrıca, ulusal adres veri tabanı ile MERNİS veri tabanını ilişkilendirir ve bu konuda işbirliği yapar.
Adres standardı, Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğunda, Genel Müdürlük, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü ve diğer ilgili kuruluşlar tarafından belirlenir. Standartlar yetkili idareye bildirilir ve tüm kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler adres standardına uymak zorundadır. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının adres kayıtları, yaşadıkları ülkede kullanılan adres verilerine göre tutulur.
- Adres bildirimi, yirmi işgünü içinde yapılmalıdır.
Nüfus Sayımı:
MERNİS nüfus bilgileri, nüfus sayımı ve diğer ilgili işlemler için kullanılır.
Ceza Hükümleri
Gerçek Dışı Beyan
Gerçeğe aykırı yerleşim yeri veya cüzdan talep belgesi veren köy veya mahalle muhtarları, nüfus müdürlüğüne gerçek dışı beyanda bulunanlar ve bunlara tanıklık edenler, altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Adrese ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen ve yasaklara aykırı hareket eden kamu görevlileri, Türk Ceza Kanunu’nun kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı suçlara ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.
Yazılı bilgiler güncellenen mevzuatlar çerçevesinde değişebilir, somut olaya göre değerlendirilmesi gereken başkaca koşullar bulunabilir. Değişen koşullar ve davaların kendine özgü durumlarının bulunması sebebiyle hukuki uyuşmazlıklar için profesyonel bir destek alınmasını öneriyoruz. Davanızla ilgili hukuki sürecin yürütülmesi için avukatlık hizmetimize başvurabilirsiniz.
Yazılı bilgiler sebebiyle herhangi bir sorumluluk kabul edilmemektedir.
