5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve Yenilikler
2024 değişiklikleriyle yeni hayvan hakları yasasının madde madde açıklaması aşağıdaki yazımızda yer almaktadır. 2024 düzenlemeleri ayrıca kırmızı yazılarak belirtilmiştir.
Kanunun amaç başlıklı maddesine göre ilgili kanunla insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla hayvanların rahat yaşamlarını sağlamak, onlara iyi muamele edilmesini temin etmek ve acı çekmelerini önlemek amaçlanmaktadır.
Tanımlar
- Sahipsiz hayvan: Sahipli hayvanlar dışında kalan evcil hayvanları,
- Sahipli hayvan: Bir kişi, kuruluş, kurum ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen, bakımı, aşıları, periyodik sağlık kontrolleri yapılan ve Bakanlık veri tabanına kaydedilen ev hayvanlarını ifade eder.
İlkeler
- Hayvanlar eşit doğar ve yaşama hakkına sahiptir.
- Hayvanların korunması, kötü muamelelerden uzak tutulması gereklidir.
- Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların insanî sorumluluklarla sahiplenilmesi teşvik edilir.
- Sahipsiz hayvanların korunması, bakılması ve gözetimine yönelik düzenlemeler insan ve çevre sağlığı için oluşabilecek olumsuz etkilerini gidermeye yönelik tedbirler Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
- Nesli tükenme tehlikesi altındaki türlerin korunması esastır.
- Yabani hayvanların doğal ortamlarından koparılmaması gereklidir.
- Kanun kapsamındaki faaliyetlerde insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de gözetilmeilidir.
- Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması esastır.
- Hayvanları taşıyanlar, onları uygun şartlarda taşımak zorundadır.
- Yerel yönetimler, sahipsiz hayvanların sahiplendirilinceye kadar bakıldığı ve rehabilite edildiği hayvan bakımevleri kurar.
- Bakımevlerine alınan hayvanlar Bakanlık veri sistemine kaydedilir ve rehabilite edilen köpekler, sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevlerinde barındırılır.
- Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır.
- Kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır ve dijital kimliklendirme zorunludur. Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31/12/2025 tarihine kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorundadır.
Hayvanların Sahiplenilmesi ve Bakımı
- Hayvan sahipleri, hayvanlarının bakımı ve çevreye zarar vermemesi için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
- Ev hayvanı satan kişiler, bakım- korunma eğitimi ve sertifika almak zorundadır.
- Ticarî amaç güdülmeden bakılan ev hayvanları haczedilemez.
Sahipsiz ve Güçten Düşmüş Hayvanların Korunması
- Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların öldürülmesi isitisnalar hariç yasaktır.
- Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanlar ticarî veya gösteri amaçlı çalıştırılamaz.Bakımevine götürülmesi zorunludur.
- Sahipsiz hayvanlar, yerel yönetimlerce hayvan bakımevlerine götürülmek zorundadır.
Hayvanlara Müdahaleler
- Cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılabilir.
- Kontrolsüz üremenin önlenmesi için hayvanlar acı vermeden kısırlaştırılır.
- Hayvanların görünüşünü değiştirmeye yönelik yasak müdahaleler vardır.
- Bir hayvan neslini yok edecek her türlü müdahale yasaktır.
- Yaşayan hayvaların organ veya dokuları ,tıbbî amaçlar dışında , çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez.
Hayvan Deneyleri
- Hayvanlar bilimsel olmayan teşhis, tedavi ve deneylerde kullanılamaz.
- Deney hayvanları için etik kurullar tarafından izin verilmelidir.
Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi
- Hayvanların ticareti sırasında sağlık ve güvenlik şartlarına uyulmalıdır.
- Hayvanların ticarî amaçla film çekimi ve reklam için kullanılması izne tâbidir.
- Hayvanlar; zarar görecek şekilde, film, gösteri, reklam vb işler için kullanılamaz.
- Hasta, sakat hayvanların ticareti yasaktır.
- Hayvanları başka bir canlı hayvanla dövüştürmek yasaktır.
Hayvanların Kesimi, Ötanazisi ve Yasaklar
- Hayvanların kesimi dini kurallara ve hijyen şartlarına uygun yapılmalıdır.
- Bakımevine alınan köpeklerden; insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlara ötenazi uygulanabilir.(5596 sayılı kanun 9. Maddesine atıf yapılmaktadır.)
- Acil durumlar dışında yavrulama, gebelik ve süt anneliği dönemlerinde hayvanlar öldürülemez.
- Hayvanların gıda amaçlı olmayan veya insan ve çevre sağlığına zarar veren amaçlarla kesimi yasaktır.
- Kasıtlı olarak dövmek, aç/susuz bırakmak, aşırı sıcak/soğukta tutmak, acı çektirmek yasaktır.
- Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk etmek veya bakımevinde barındırılan köpekleri bakımevi dışında bir yere bırakmak yasaktır.
- Gücünü aşan işlerde hayvanları zorlamak yasaktır.
- Eğitimsiz kişilerin ev hayvanı satışı yasaktır.
- 16 yaşından küçüklere ev hayvanı satışı yasaktır.
- Hayvanın kesin ölümü anlaşılmadan müdahale yasaktır.
- Kesim hayvanları dışında et amacıyla hayvan kesmek yasaktır.
- Kesim için yetiştirilen hayvanlar dışında hayvanları ödül olarak vermek yasaktır.
- Tıbbi gerekçe olmadan hayvanlara veya yavrularına zarar vermek yasaktır.
- Hasta, gebe veya yeni doğum yapmış hayvanları çalıştırmak yasaktır.
- Hayvanlara cinsel saldırı yasaktır.
- Hayvanlara zarar veren yiyecek veya içecekleri zorla vermek yasaktır.
- Bakanlıkça tehlikeli olarak belirlenen hayvanları üretmek, sahiplenmek yasaktır.
- Hayvanlara işkence yapmak veya zalimce davranmak yasaktır.
- Ev hayvanını terk etmek yasaktır.
İnsan, hayvan ve çevre sağlığının korunması amacıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak, bunlara ilişkin ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme gibi faaliyetleri yürütmek için, başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanır.
Eğitici Yayınlar
- Hayvanların korunması ve refahı için yaygın ve örgün eğitim programları yapılması zorunludur. RTÜK bu maddenin takibinden sorumludur.
Trafik Kazaları
- Bir hayvana çarpan sürücü, hayvanı en yakın veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek zorundadır.
Hayvanat Bahçeleri ve Doğal Yaşam Parkları
- İşletme sahipleri ve belediyeler, hayvanat bahçelerini doğal yaşama uygun şekilde düzenlemek zorundadır. Hayvanların serbest dolaşımına olanak sağlayan doğal yaşam parkları kurabilir.
Koruma Altına Alma
- Hayvanlara zarar veren veya bakımını ihmal eden kişilerin hayvan bulundurması yasaklanır.
- Bu kişilerin hayvanlarına el konulur ve sahiplendirilebilir hayvanlar, bakımevlerinde barındırılır.Söz konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılır.
2024 düzenlemesiyle yerel yönetimlerin sorumluluğu kapsamında bir takım düzenlemeler yapılmış ve hayvanlara karşı işlenen fiillerin cezalarında da artırıma gidilmiştir.
Yerel yönetimlerden belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için sarf etmeyen ya da bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu yirmi beş bini aşan belediyeler 31/12/2028 tarihine kadar ek 1 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlüdür.
Yürülükte olan Hayvanları Koruma Kanunu ve 2024 yılında yapılan kanun değişikliğine ilişkin düzenleme yazımızla aktarılmaya, daha anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır.
Yazılı bilgiler güncellenen mevzuatlar çerçevesinde değişebilir, somut olaya göre değerlendirilmesi gereken başkaca koşullar bulunabilir. Değişen koşullar ve davaların kendine özgü durumlarının bulunması sebebiyle hukuki uyuşmazlıklar için profesyonel bir destek alınmasını öneriyoruz. Davanızla ilgili hukuki sürecin yürütülmesi için avukatlık hizmetimize başvurabilirsiniz.
Yazılı bilgiler sebebiyle herhangi bir sorumluluk kabul edilmemektedir.
